Đã từ lâu, các bệnh lây qua đường tình dục không chỉ gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà còn đặt ra những thách thức lớn trong việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Trên toàn cầu, những căn bệnh này vẫn tiếp tục lan rộng, đặc biệt là trong môi trường với những thay đổi về cách sống và quan hệ giữa các cá nhân. Để có cái nhìn tổng quan về tình hình này, hãy cùng Chéri-Chery tìm hiểu về những bệnh lây qua đường tình dục phổ biến nhất hiện nay.
Bệnh lây qua đường tình dục là gì?
Bệnh lây qua đường tình dục (STIs – Sexually Transmitted Infections) là các loại bệnh có thể lây truyền qua hoạt động tình dục, bao gồm quan hệ tình dục không an toàn, tiếp xúc với máu hoặc cơ thể chất lỏng từ người nhiễm bệnh. Các bệnh này có thể gây ra các triệu chứng khác nhau và ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống của người bị nhiễm.
Nguyên nhân phổ biến mắc bệnh tình dục
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc mắc các bệnh lây qua đường tình dục:
- Quan hệ tình dục không an toàn: Việc không sử dụng bảo vệ như bao cao su trong quan hệ tình dục có thể dẫn đến lây nhiễm các bệnh từ người nhiễm bệnh sang người khác.
- Số lượng đối tác tình dục: Quan hệ tình dục với nhiều đối tác có thể tăng nguy cơ mắc các bệnh lây qua đường tình dục.
- Quan hệ tình dục từ tuổi thanh niên: Người trẻ thường có thái độ thiếu suy nghĩ và thông tin không đầy đủ về bệnh lây qua đường tình dục, dẫn đến việc không sử dụng bảo vệ khi quan hệ tình dục.
- Tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể từ người nhiễm bệnh: Việc chia sẻ dụng cụ tiêm, kim tiêm hoặc tiếp xúc với máu từ người nhiễm bệnh cũng có thể là nguyên nhân của một số bệnh lây qua đường máu hoặc dịch cơ thể.
- Thiếu kiến thức về bệnh lây qua đường tình dục: Kiến thức kém về cách phòng ngừa và chẩn đoán sớm bệnh lây qua đường tình dục có thể khiến người ta không nhận ra và không phòng tránh kịp thời.
- Điều kiện sống và y tế: Các vùng lãnh thổ với điều kiện sống kém, hệ thống y tế không phát triển có thể làm tăng nguy cơ lây lan các bệnh này do thiếu kiến thức và nguồn lực để đối phó.
- Không chẩn đoán và điều trị kịp thời: Việc không kiểm tra sức khỏe định kỳ, không chẩn đoán và điều trị kịp thời khi có triệu chứng cũng là một nguyên nhân quan trọng.
Việc hiểu rõ nguyên nhân mắc các bệnh lây qua đường tình dục có thể giúp cải thiện tình hình và tăng cường công tác phòng ngừa cũng như chăm sóc sức khỏe tốt hơn.
10 bệnh lây qua đường tình dục phổ biến
Dưới đây là top 10 bệnh lây qua đường tình dục phổ biến nhất hiện nay, gồm có:
1. Bệnh lậu
Bệnh lậu, hay còn gọi là gonorrhea, là một trong những bệnh lây qua đường tình dục phổ biến. Bệnh này được gây ra bởi vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae và có thể ảnh hưởng đến niêm mạc của cơ quan sinh dục và các cơ quan khác.
Triệu chứng của bệnh lậu có thể khác nhau ở nam và nữ. Ở nam giới, triệu chứng thường bao gồm tiết dịch màu xanh hoặc màu vàng từ niêm mạc trong tiết niệu, sưng đau tinh hoàn, và đau khi đi tiểu. Trong khi đó, ở phụ nữ, triệu chứng có thể không rõ ràng hoặc tương đối nhẹ, như tiết dịch âm đạo không bình thường, đau khi đi tiểu, và đau vùng bụng dưới.
Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh lậu có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, bao gồm viêm nhiễm trong niêm mạc âm đạo hoặc tiết niệu, viêm tinh hoàn, vô sinh, và có thể lan rộng đến cơ quan khác trong cơ thể như hệ thần kinh và tim mạch.
2. Bệnh giang mai
Bệnh giang mai, hay còn gọi là syphilis, là bệnh lây qua đường tình dục do vi khuẩn Treponema pallidum gây ra. Bệnh này diễn biến qua ba giai đoạn khác nhau: giai đoạn mốc, giai đoạn phát ban, và giai đoạn muộn.
Ở giai đoạn mốc, người mắc bệnh có thể xuất hiện vết loét không đau ở vùng nhiễm bệnh (thường là cơ quan sinh dục hoặc miệng). Vết loét này thường tự lành sau một thời gian ngắn, nhưng bệnh vẫn tiếp tục phát triển nếu không được điều trị.
Giai đoạn phát ban có thể xuất hiện sau vài tuần hoặc vài tháng khi vết loét ban đầu đã lành. Triệu chứng có thể bao gồm phát ban trên da và niêm mạc, có thể là nổi ban đỏ hoặc có thể không gây ngứa. Bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi, sốt nhẹ, đau cơ, hoặc mất khỏe chung.
Giai đoạn muộn có thể xảy ra sau nhiều năm nếu bệnh không được điều trị. Biến chứng của giai đoạn này có thể làm tổn thương nghiêm trọng đến cơ quan trong cơ thể như não, tim, mắt, gây ra các vấn đề như viêm não, viêm màng não, các vấn đề tim mạch, tổn thương thần kinh, và thậm chí là tử vong.
3. Bệnh sùi mào gà
Bệnh sùi mào gà là một bệnh lây qua đường tình dục phổ biến được gây ra bởi virus HPV (Human Papillomavirus). Bệnh này thường xuất hiện dưới dạng mầm móng, tăng sinh tế bào da ở vùng sinh dục hoặc xung quanh nó.
Triệu chứng chính của bệnh sùi mào gà thường là các mầm mống nhỏ, có thể màu da hoặc màu da sáng, thường không gây đau nhưng có thể gây ngứa hoặc không thoải mái tùy vào vị trí và kích thước. Có thể xuất hiện ở cả nam và nữ, thường tập trung ở vùng sinh dục, âm đạo, dương vật, hậu môn, hoặc cả miệng.
Những mầm mống này có thể tự biến mất nhưng cũng có thể lây lan qua đường tình dục. Một số loại virus HPV có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như ung thư cổ tử cung ở phụ nữ và ung thư vùng hậu môn ở cả nam và nữ.
4. Bệnh viêm gan siêu vi B
Bệnh viêm gan siêu vi B (Hepatitis B) là một căn bệnh nhiễm trùng gan gây ra do virus viêm gan B (HBV). Đây là một trong những bệnh viêm gan nguy hiểm và phổ biến trên toàn thế giới.
Triệu chứng của viêm gan siêu vi B có thể không rõ ràng ở những người nhiễm bệnh mới. Tuy nhiên, một số người có thể trải qua các triệu chứng như mệt mỏi, đau nhức cơ thể, đau đầu, đau rát khắp cơ thể, mất cảm giác, giảm cân đột ngột, vàng da và mắt (biểu hiện của viêm gan).
Bệnh viêm gan siêu vi B có thể lan truyền qua tiếp xúc với máu, dịch cơ thể, hoặc thông qua quan hệ tình dục không an toàn. Ngoài ra, nó cũng có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở.
5. Bệnh HIV
HIV là tên của một loại virus gây nhiễm trùng hệ miễn dịch, làm suy giảm chức năng miễn dịch, từ đó khiến cho cơ thể dễ bị nhiễm bệnh hơn. Bệnh AIDS (Hội chứng Miễn dịch suy yếu) là giai đoạn cuối cùng và nghiêm trọng của bệnh HIV khi hệ miễn dịch suy giảm đến mức không còn khả năng chống lại các bệnh phổ biến.
HIV lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc với máu, dịch nhầy cơ thể, hoặc dịch sinh dục của người nhiễm bệnh, thường thông qua quan hệ tình dục không an toàn, chia sẻ kim tiêm, hoặc từ mẹ sang con qua thai kỳ hoặc sau sinh.
Triệu chứng của HIV có thể không hiện rõ trong giai đoạn ban đầu, hoặc có thể giống như cảm cúm với sốt, đau đầu, và đau họng. Tuy nhiên, không phải tất cả những người nhiễm HIV đều có triệu chứng trong giai đoạn đầu.
Không có thuốc chữa trị hoàn toàn cho HIV, nhưng điều trị ARV (Antiretroviral) có thể kiểm soát sự phát triển của virus, giúp kéo dài tuổi thọ và duy trì chất lượng cuộc sống của người nhiễm HIV.
6. Bệnh u nhú sinh dục
Bệnh u nhú sinh dục, hay còn gọi là u nhú dương vật ở nam giới hoặc u nhú âm đạo ở nữ giới. U nhú sinh dục thường xuất hiện ở vùng sinh dục ngoại trừ niêm mạc âm đạo hoặc âm hộ.
U nhú có thể xuất hiện dưới dạng những đốm hoặc u nhỏ màu da hoặc màu da sáng, có thể lồi lên hoặc phẳng, đôi khi gây ngứa hoặc không thoải mái. Trong một số trường hợp, u nhú có thể tự biến mất nhưng cũng có thể lây lan sang người khác qua tiếp xúc da dày hoặc thông qua quan hệ tình dục không an toàn.
Đối với phụ nữ, một số loại HPV có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng như viêm niêm mạc cổ tử cung hoặc các vấn đề sức khỏe sinh sản khác. Đối với nam giới, u nhú có thể gây ra ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư.
7. Bệnh rận mu
Bệnh rận mu, hay còn gọi là bệnh rận lợn (pubic lice), là một loại bệnh gây ra bởi vi khuẩn rận mu (Pthirus pubis). Đây là loại bệnh lây qua đường tình dục phổ biến và thường xảy ra khi có tiếp xúc trực tiếp giữa da và da.
Triệu chứng chính của bệnh rận mu thường bao gồm ngứa và kích ứng ở vùng rận mu (vùng lông mu). Người mắc bệnh thường cảm thấy ngứa ngáy ở vùng này và có thể thấy các loại con rận nhỏ, thường có kích thước khoảng đầu đũa, màu nâu đậm hoặc xám.
Để điều trị bệnh rận mu, có thể sử dụng các loại thuốc tẩy rận có sẵn ở dạng kem, xà phòng hoặc thuốc nhỏ giọt trực tiếp lên vùng bị nhiễm bệnh. Bên cạnh đó, việc vệ sinh sạch sẽ các loại đồ vật cá nhân như quần áo, chăn ga giường,.. cũng là một phần quan trọng trong việc loại bỏ và ngăn chặn sự lây lan của bệnh rận mu.
8. Bệnh Chlamydia
Bệnh Chlamydia là một trong những bệnh lây qua đường tình dục phổ biến, gây ra bởi vi khuẩn Chlamydia trachomatis. Đây là một trong những loại vi khuẩn có thể lây lan dễ dàng thông qua quan hệ tình dục không an toàn hoặc từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở.
Ở phụ nữ, triệu chứng của bệnh Chlamydia có thể không rõ ràng hoặc nhẹ nhàng, thậm chí không có triệu chứng nào cả. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nó có thể gây ra viêm nhiễm âm đạo, xuất hiện dịch âm đạo không bình thường, đau khi đi tiểu, đau bụng dưới hoặc xuất hiện tiết dịch từ âm đạo. Ở nam giới, có thể xuất hiện tiết dịch từ tiểu đường, đau khi đi tiểu hoặc viêm nhiễm niêm mạc niệu đạo.
Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh Chlamydia có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng như viêm cổ tử cung ở phụ nữ, viêm tinh hoàn ở nam giới, vô sinh và các vấn đề về sức khỏe sinh sản.
9. Bệnh Herpes sinh dục
Bệnh Herpes sinh dục là một loại bệnh lây qua đường tình dục do virus herpes simplex (HSV) gây ra. HSV có hai loại chủ yếu: HSV-1 (thường gây ra các vết mụn trên môi, miệng) và HSV-2 (thường gây ra các vết mụn ở vùng sinh dục). Tuy nhiên, cả hai loại virus này đều có thể gây ra các vết mụn ở cả vùng miệng và vùng sinh dục.
Triệu chứng của bệnh Herpes sinh dục thường bao gồm xuất hiện các vết nổi mụn, nổi phồng, đau, ngứa hoặc rát ở vùng sinh dục. Những vết mụn này sau đó có thể nứt và tạo thành vết loét trên da. Các triệu chứng này thường xuất hiện sau khi người nhiễm bệnh tiếp xúc với virus, nhưng không phải tất cả những người nhiễm bệnh đều có triệu chứng rõ ràng.
10. Bệnh hạ can mềm
Bệnh hạ can mềm, còn được gọi là lymphogranuloma venereum (LGV), là một bệnh lây qua đường tình dục do chlamydia trachomatis (C. trachomatis) gây ra. Tuy nhiên bệnh này là một dạng đặc biệt và nghiêm trọng hơn của bệnh Chlamydia.
Bệnh hạ can mềm ban đầu thường có triệu chứng như vết loét hoặc vết thương nhỏ ở vùng sinh dục. Sau đó, bệnh có thể tiến triển thành viêm nhiễm cơ bản với triệu chứng như viêm bá đạo, viêm bá quyết, sưng nhanh ở vùng bách huyết và có thể lan đến các nút hạch ở vùng chậu, làm giảm chức năng miễn dịch và gây ra các biến chứng nghiêm trọng.
Biến chứng của bệnh lây qua đường tình dục
Các bệnh lây qua đường tình dục có thể gây ra nhiều biến chứng khác nhau, tùy thuộc vào từng loại bệnh và cơ địa của người mắc. Một số biến chứng phổ biến bao gồm:
- Viêm nhiễm: Bệnh như viêm âm đạo, viêm cổ tử cung, viêm niêm mạc tuyến tiền liệt có thể xảy ra do vi khuẩn, virus hoặc nấm.
- Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản: Một số bệnh như viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng có thể gây vô sinh hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
- Gây tổn thương cơ quan nội tạng: Các bệnh như giang mai có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến cơ quan nội tạng như não, tim, mắt.
- Tăng nguy cơ ung thư: HPV có thể dẫn đến viêm niêm mạc cổ tử cung, tăng nguy cơ phát triển thành ung thư cổ tử cung.
- Tác động tới thai nghén: Nếu phụ nữ mang thai mắc bệnh lây qua đường tình dục, có thể dẫn đến biến chứng cho thai nghén như viêm nhiễm ở thai kỳ hoặc các vấn đề khác liên quan đến sức khỏe thai nhi.
- Hậu quả tâm lý và xã hội: Việc mắc bệnh lây qua đường tình dục có thể gây ra stress, lo lắng và ảnh hưởng đến mối quan hệ cá nhân, xã hội.
- Suy giảm hệ miễn dịch: HIV/AIDS là ví dụ điển hình, khi suy giảm hệ miễn dịch, cơ thể dễ bị nhiễm bệnh và không thể chống lại các mầm bệnh khác.
- Gây nguy cơ nhiễm trùng khác: Việc mắc bệnh lây qua đường tình dục có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nội tiết, nhiễm trùng tiểu đường, hoặc các bệnh nhiễm trùng khác.
- Bệnh lý cơ bản nặng hơn: Một số người mắc bệnh lây qua đường tình dục có thể phát triển các vấn đề cơ bản nghiêm trọng như viêm khớp, viêm gan, và các bệnh tim mạch.
- Lây lan cho người khác: Việc không điều trị hoặc kiểm soát bệnh có thể khiến cho người mắc trở thành nguồn lây cho người khác, gây lan truyền trong cộng đồng.
Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời có thể giúp giảm thiểu các biến chứng từ các bệnh lây qua đường tình dục.
Cách phòng tránh bệnh lây qua đường tình dục
Để phòng tránh bệnh lây qua đường tình dục, có những biện pháp cơ bản và quan trọng sau đây:
- Sử dụng bảo vệ: Sử dụng bao cao su khi có quan hệ tình dục là cách hiệu quả nhất để ngăn chặn sự lây lan của các bệnh lây qua đường tình dục.
- Trung thực và trách nhiệm: Cần trung thực với đối tác về lịch sử bệnh lý của mình và khuyến khích đối tác cũng làm như vậy để tránh lây nhiễm bệnh cho nhau.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Điều quan trọng là thường xuyên kiểm tra sức khỏe, đặc biệt sau mỗi quan hệ mới hoặc nếu có triệu chứng bất thường.
- Giảm số lượng đối tác tình dục: Giảm thiểu số lượng đối tác tình dục có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.
- Hạn chế sử dụng rượu và chất kích thích: Sử dụng rượu và chất kích thích có thể làm giảm cảnh giác và quyết định của bạn, dẫn đến quan hệ tình dục không an toàn.
- Tiêm vaccine: Đối với một số bệnh như HPV, việc tiêm vắc xin có thể giúp ngăn ngừa nhiễm bệnh.
- Tìm hiểu thông tin: Kiến thức là vũ khí quan trọng nhất. Việc tìm hiểu thông tin đúng đắn về bệnh lây qua đường tình dục và cách phòng ngừa cũng như cách chẩn đoán sớm bệnh rất quan trọng.
- Chia sẻ trách nhiệm: Trách nhiệm cá nhân trong việc bảo vệ bản thân và người khác trước nguy cơ lây nhiễm bệnh là cực kỳ quan trọng.
- Thực hiện xét nghiệm định kỳ: Nếu có quan hệ tình dục không an toàn hoặc nghi ngờ về bất kỳ triệu chứng nào, việc thực hiện xét nghiệm định kỳ là cần thiết.
- Hỗ trợ tâm lý và y tế: Đừng ngần ngại tìm kiếm hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý hoặc y tế nếu cần thiết, đặc biệt khi cần thông tin hay tư vấn về sức khỏe tình dục.
Nhớ rằng, việc kết hợp nhiều biện pháp trên có thể tăng cơ hội ngăn chặn sự lây lan của các bệnh lây qua đường tình dục và bảo vệ sức khỏe cá nhân của bạn.